การเวก

ชื่อสามัญ : Manorangini, Hara-champa, Kantali Champa

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Artabotrys siamensis Mig.

วงศ์ : ANNONACEAE

ชื่ออื่น : การเวก (ภาคกลาง), กระดังงัว กระดังงาป่า (ราชบุรี), กระดังงาเถา (ภาคใต้), หนามควายนอน (ชลบุรี), นมวัว

ถิ่นกำเนิด : ประเทศไทย

ลักษณะทั่วไป :

ต้น การเวกเป็นพรรณไม้เลื้อยยืนต้นขนาดใหญ่ แตกกิ่งเลื้อยยาวจำนวนมาก สามารถเลื้อยไปได้ไกล 10-15 เมตร เป็นไม้เนื้อแข็ง มีมือเกาะรูปตะขอยื่นออกมาจากเถา เถาบริเวณยอดอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อเถาแก่ก็จะเป็นสีน้ำตาล

ใบ การเวกมีพุ่มใบที่หนาแน่นมาก ใบเป็นใบเดี่ยวออกสลับกันตามข้อต้น ก้านใบสั้น ใบเป็นรูปขอบขนานหรือมนรี โคนใบและปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ใบค่อนข้างหนาและเหนียว พื้นใบสีเขียวเข้มและเป็นคลื่นเล็กน้อย ขนาดของใบกว้างประมาณ 4-8 เซนติเมตร ยาวประมาณ 12-18 เซนติเมตร

ดอก ดอกการเวกเป็นดอกเดี่ยวออกตรงโคนก้านใบ ก้านดอกโค้งงอ ดอกอ่อนมีสีเขียว แล้วจะค่อยๆ เปลี่ยนไปเป็นสีเหลืองเมื่อแก่ ดอกตูมที่ยังไม่บานมีรูปทรงกรวย ปลายดอกแหลม เมื่อบานกลีบดอกจะแผ่ออก มีกลีบดอก 6 กลีบ แบ่งเป็น 2 ชั้น ชั้นละ 3 กลีบ เรียงสลับกัน กลีบดอกหนาและแข็ง มีลักษณะเป็นรูปรี ปลายกลีบแหลม กลีบดอกชั้นในจะสั้น และเล็กกว่าชั้นนอก ขนาดกลีบยาวประมาณ 3-4 เซนติเมตร มีเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียอยู่ภายในดอกเป็นจำนวนมาก ดอกบานจะมีกลิ่นหอมจัดในเวลาเย็นถึงค่ำ

ผลและเมล็ด ผลการเวกมีลักษณะค่อนข้างรีและป้อม ผลอ่อนมีสีเขียว ผลแก่มีสีเหลือง แดง และสีดำ ภายในผลมีเมล็ด 1-2 เมล็ด

ฤดูออกดอก : การเวกออกดอกตลอดปี แต่จะออกดอกมากในช่วงเดือนมกราคม-มีนาคม

การขยายพันธุ์ : ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดและการตอนกิ่ง แต่ส่วนใหญ่จะนิยมใช้วิธีการกิ่งตอนมากกว่าการเพาะเมล็ด เพราะจะได้ต้นเร็วกว่า การตอนกิ่งควรทำในช่วงฤดูฝนจะทำให้ติดรากเร็ว

การปลูก :

การเวกมีวิธีการปลูกโดยการนำต้นกล้าที่ได้จากการเพาะเมล็ด หรือกิ่งที่ได้จากการตอนมาปลูกลงดินบริเวณที่มีแสงแดดส่องถึง ควรมีค้างหรือซุ้มเพื่อให้การเวกได้เลื้อยพาดทรงตัวไปได้ เหมาะที่จะปลูกริมรั้วบ้าน สวนภายในบ้าน หรือสวนสาธารณะ เพื่อเป็นไม้ประดับและให้กลิ่นหอม

การดูแลรักษา :

แสง การเวกเป็นไม้กลางแจ้งมีความต้องการแสงมากพอสมควร เหมาะที่จะปลูกริมรั้วบ้าน สวนภายในบ้าน หรือสวนสาธารณะ เป็นดัน

ดิน การเวกสามารถขึ้นได้ดีในดินแทบทุกชนิด แต่หากเป็นดินร่วนปนทรายที่มีการระบายน้ำได้ดี มีความอุดมสมบูรณ์ ก็จะเจริญงอกงามได้ดียิ่งขึ้น

น้ำ ควรให้น้ำปานกลาง หากเป็นในระยะแรกปลูกควรรดน้ำให้ชุ่มวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น แต่เมื่อต้นโตแล้ว ให้รดน้ำวันละครั้งก็เพียงพอ โดยรดในช่วงเช้า และควรรดให้ดินชุ่มแต่ไม่ขังแฉะ

ปุ๋ย การเวกเป็นพันธุ์ไม้ที่ไม่ต้องการปุ๋ยมากนัก เพียงผสมปุ๋ยหมักกับดินปลูกก็เพียงพอแล้ว

โรคและแมลง ไม่พบโรคและแมลงที่ทำความเสียหายมากนัก