ต้นตะเคียนชันตาแมวเป็นพันธุ์ไม้มงคลพระราชทานประจำจังหวัดนราธิวาส เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ เนื้อไม้มีลวดลายสวย สีน้ำตาลแกมเหลือง แข็งแรง ทนทาน เหมาะใช้ก่อสร้างสิ่งที่ต้องรับน้ำหนักมากๆ ชันเป็นชันที่มีคุณภาพดี ราคาสูง จัดเป็นพันธุ์ไม้หายากและมีราคาสูง

ชื่อสามัญ : Chingal

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Balanocarpus heimii King

วงศ์ : DIPTEROCARPACEAE

ชื่ออื่น : จีงามาส จีรามัส จืองา (มลายู-นราธิวาส), ตะเคียนชัน ตะเคียนชันตาแมว (ภาคใต้), ตะเคียนทราย (ตรัง)

การแพร่กระจาย : ตะเคียนชันตาแมวพบกระจายพันธุ์ตามที่ลาดชันในป่าดิบชื้น พบที่ความสูงจากระดับทะเลปานกลาง 300-500 เมตร แถบแหลมมลายู ในประเทศไทยพบมากที่จังหวัดยะลาและนราธิวาส

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :

ต้นตะเคียนชันตาแมวเป็นไม้ยืนต้นสูงประมาณ 30–40 เมตร เรือนยอดเป็นพุ่มกลมทึบ ลำต้นมีขนาดใหญ่ เปลาตรง เปลือกมีสีน้ำตาลเข้ม แตกล่อนเป็นสะเก็ดตามแนวสูงของต้น มียางชันสีขาวใสๆ เปลือกในสีเหลืองแกมเขียว ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับ ใบรูปหอกหรือรูปดาบ ปลายใบสอบเรียวแหลม โคนใบมนหรือเบี้ยว เนื้อใบหนาเกลี้ยงหรือมีขนเล็กน้อย ใบกว้างประมาณ 2–4.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 8–15 เซนติเมตร เส้นแขนงใบ 9-10 คู่ โค้งจรดขอบใบ ก้านใบยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร ดอกออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนง ออกตามง่ามใบและปลายกิ่ง ช่อดอกยาว 6–8 เซนติเมตร แต่ละช่อแขนงมี 5–7 ดอก ก้านดอกสั้นมาก กลีบเลี้ยง 5 กลีบ เรียงซ้อนเหลื่อม รูปไข่กว้าง ยาวประมาณ 2.5 มิลลิเมตร ดอกสีขาวนวลถึงสีขาวอมเหลืองมีกลิ่นหอม มีกลีบดอก 5 กลีบ รูปขอบขนาน ยาว 5–6 มิลลิเมตร ด้านนอกมีขนหนาแน่น เกสรตัวผู้ 15 อัน ก้านชูอับเรณูยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร โคนแผ่กว้าง อับเรณูมี 4 พู แกนอับเรณูปลายเป็นติ่งแหลม รังไข่เกลี้ยง เรียวเป็นฐานก้านเกสรตัวเมีย ยาว 2–3 มิลลิเมตร ยอดเกสรเพศเมียเป็นตุ่ม ผลเป็นผลที่มีเปลือกแข็ง มีเมล็ดเดียว ผลรูปขอบขนาน โค้งเล็กน้อย ยาว 4–5 เซนติเมตร ปลายมีติ่งแหลม แตกเป็น 3 ซีก กลีบเลี้ยงรูปไข่สั้นกว่าผล โคนหนา ยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร ก้านผลยาวประมาณ 1-5 มิลลิเมตร

ฤดูออกดอก : ต้นตะเคียนชันตาแมวออกดอกช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนมิถุนายน และติดผลช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนกรกฎาคม

การขยายพันธุ์ : ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด โดยนำผลที่แก่จัดมาแช่น้ำไว้หนึ่งคืนให้เปลือกที่หนาและแข็งอ่อนตัว แกะเมล็ดออกจากเปลือก แล้วนำไปเพาะในที่ร่มและมีความชื้นสูง โดยวางให้เมล็ดจมลงในดินเพียงครึ่งเดียว เมล็ดจะงอกในเวลาประมาณ 7-10 วัน เมื่อต้นกล้ามีอายุประมาณ 1 เดือน จึงย้ายไปปลูกในหลุมปลูกที่เตรียมไว้ต่อไป

การปลูก : ต้นตะเคียนชันตาแมว เป็นไม้กลางแจ้งขนาดใหญ่จึงควรปลูกไว้ในที่โล่งกลางแจ้งที่ได้รับแสงแดดตลอดวัน เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนที่มีการระบายน้ำได้ดี ต้องการน้ำและความชื้นปานกลาง ควรพรวนดินและเติมปุ๋ยอินทรีย์เป็นประจำ ประมาณปีละ 2-3 ครั้ง เพื่อเพิ่มอินทรีย์สารในดิน

การใช้ประโยชน์ :

ต้นตะเคียนชันตาแมวมีเนื้อไม้ที่แข็งแรงทนทานมาก จึงนิยมนำมาแปรรูปใช้ในการก่อสร้างที่ต้องรับน้ำหนักมากๆ เช่น ใช้ต่อเรือ ทำเสา ทำสะพาน ทำไม้หมอนรถไฟ เป็นต้น ชันของต้นตะเคียนชันตาแมวใช้ผสมน้ำมันทาไม้และน้ำมันชักเงา เป็นชันที่มีคุณภาพดี ราคาสูง