มะนาว (Common Lime)
มะนาวเป็นเครื่องเทศรสเปรี้ยวที่อยู่คู่กับอาหารไทยหลายชนิด โดยเฉพาะเมนูยอดนิยมอย่างต้มยำ และอาหารประเภทยำต่างๆ น้ำจิ้มซีฟู้ด ตลอดจนใช้ปรุงรสเปรี้ยวในอาหารได้สารพัดประเภท น้ำมะนาวยังนำมาใช้ทำเป็นเครื่องดื่มผสมเกลือ น้ำตาลหรือน้ำผึ้งเป็นน้ำมะนาว ช่วยบรรเทาอาการเจ็บคอ ขับเสมหะ บำรุงเสียง แก้ไอ และยังมีสรรพคุณขับระดู แก้เล็บขบ ขับลม แก้ริดสีดวงทวาร ป้องกันโรคลักปิดลักเปิด รักษาอาการบวมฟกช้ำ ทำให้ผิวนุ่ม แก้ซาง ส่วนน้ำมันหอมระเหยจากผิวมะนาว มีวิตามินเอ และวิตามินซี ทั้งยังมีธาตุแคลเซียมและฟอสฟอรัสสูงกว่าในน้ำมะนาวอีกด้วย
ชื่อสามัญ : Common lime
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Citrus aurantifolia (Christm.) Swingle
วงศ์ : RUTACEAE
ชื่ออื่น : มะลิ่ว, ส้มมะนาว (ภาคเหนือ) หมากฟ้า (แม่ฮ่องสอน) ปะนอเกล, มะนอเกละ, มะเน้าด์เล (กระเหรี่ยง- แม่ฮ่องสอน) โกรยชะม้า (เขมร-สุรินทร์) ปะโหน่งกลยาน (กระเหรี่ยง-กาญจนบุรี)
ถิ่นกำเนิด : ประเทศในแถบเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ลักษณะทั่วไป : มะนาวเป็นไม้พุ่ม สูงประมาณ 2-4 เมตร กิ่งอ่อนมีหนามแหลม เปลือกต้นเรียบ สีน้ำตาลปนเทา ใบเป็นใบประกอบ ออกเรียงสลับ มีใบย่อยใบเดียว รูปไข่หรือรูปรียาว กว้างประมาณ 3-5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 4-8 เซนติเมตร ปลายใบแหลม โคนใบมนมีปีกแคบๆ ขอบใบหยัก แผ่นใบมีต่อมน้ำมันกระจายอยู่ตามผิวใบ ดอกออกเป็นช่อสั้น ช่อละประมาณ 5-7 ดอก หรือออกดอกเดี่ยวตามซอกใบ ที่ปลายกิ่ง ดอกมีสีขาว กลีบดอกมี 4-5 กลีบ หลุดร่วงง่าย ผลเป็นรูปทรงกลม ผิวเรียบเกลี้ยง ผลอ่อนสีเขียวเข้ม พอแก่เป็นสีเหลือง ข้างในแบ่งเป็นห้องแบบรัศมี มีรสเปรี้ยว เมล็ดกลมรี สีขาว มี 10-15 เมล็ด
การขยายพันธุ์ : มะนาวขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดหรือโดยการปักชำกิ่ง
การปลูก : มะนาวเป็นพืชที่ปลูกได้ดีในดินเกือบทุกชนิด แต่ถ้าต้องการให้เจริญเติบโตและคุณภาพดีควรปลูกในพื้นที่ที่เป็นดินร่วนซุย มีอินทรียวัตถุผสมอยู่มาก มีการระบายน้ำดี น้ำไม่ขัง ช่วงปลูกใหม่ๆ ควรให้น้ำวันละครั้ง หลังจากต้นมะนาวตั้งตัวได้แล้ว การให้น้ำสามารถเว้นระยะนานขึ้น หลังจากมะนาวออกดอกและกำลังติดผลอ่อน เป็นช่วงที่มะนาวต้องการน้ำมาก
สรรพคุณ : น้ำมะนาวป้องกันโรคลักปิดลักเปิด (เลือดออกตามไรฟัน) แก้ไอ ขับเสมหะ ช่วยบรรเทา อาการเจ็บคอ ดับกลิ่นเหล้า บำรุงเสียง ฟอกโลหิต บำรุงโลหิต ขับระดู แก้ระดูขาว แก้เล็บขบ ขับลม แก้ริดสีดวงทวาร รักษาอาการบวมฟกช้ำ ทำให้ผิวนุ่มนวล รักษาลมพิษ แก้ซาง ส่วนน้ำมันหอมระเหยจากผิวมะนาว มีวิตามินเอ และวิตามินซี ทั้งยังมีธาตุแคลเซียมและฟอสฟอรัสสูงกว่าในน้ำมะนาวอีกด้วย