สายหยุด

ชื่อสามัญ : Desmos

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Desmos chinensis Lour.

วงศ์ : ANNONACEAE

ชื่ออื่น : เครือเขาแกลบ (เลย), กล้วยเครือ (สระบุรี), เสลาเพชร (สุราษฎร์ธานี), สาวหยุด (ภาคกลาง, ภาคใต้)

ถิ่นกำเนิด : มีถิ่นกำเนิดในประเทศจีนตอนใต้ ตลอดจนประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ส่วนที่เป็นแผ่นดินใหญ่ต่อลงไปจนถึงแหลมมลายู

ลักษณะทั่วไป :

ต้น สายหยุดเป็นไม้พุ่มกึ่งเลื้อย มีเถาใหญ่แข็งแรง สามารถเลื้อยพันเกาะตันไม้หรือสิ่งอื่นๆ ไปได้ไกลถึง 5-8 เมตร ลำต้นแตกกิ่งก้านสาขาแผ่ออกเป็นบริเวณกว้าง กิ่งอ่อนมีสีน้ำตาลและมีขนอ่อนๆ ขึ้นปกคลุม มีรูระบายอากาศ ส่วนกิ่งแก่จะมีสีดำเป็นมัน ไม่มีขน มีช่องอากาศจำนวนมาก

ใบ เป็นใบเดี่ยวออกเรียงสลับกันตามข้อของลำต้น ใบรูปขอบขนานแกมรูปหอก ปลายใบเรียวแหลมเป็นติ่งสั้น โคนใบมนหรือเว้าเล็กน้อย ขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย ใบมีสีเขียวแก่ ผิวใบด้านบนเรียบเกลี้ยง ส่วนด้านล่างจะมีขน มีเส้นแขนงใบประมาณ 8-10 คู่ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-7 เซนติเมตร ยาวประมาณ 6-15 เซนติเมตร ก้านใบยาวประมาณ 4-6 มิลลิเมตร

ดอก สายหยุดออกดอกเป็นดอกเดี่ยว ออกตามข้อต้นบริเวณโคนก้านใบและตาที่ติดกับลำต้น ดอกห้อยลง เมื่อยังตูมจะเป็นสีเขียว เมื่อบานจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองถึงสีส้มอ่อน ดอกมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5-8 เซนติเมตร ก้านดอกยาวประมาณ 2-8 เซนติเมตร มีกลีบเลี้ยง 3 กลีบ มีกลีบดอก 6 กลีบ แบ่งเป็น 2 ชั้น ชั้นละ 3 กลีบ กลีบชั้นในเล็กและสั้นกว่ากลีบชั้นนอก กลีบดอกรูปขอบขนานแกมใบหอกโค้ง กว้างประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 4-8 เซนติเมตร กลีบดอกบิดงอ ปลายแหลม ขอบเรียบหรือเป็นคลื่น มีขนนุ่มกระจายอยู่ทั้งสองด้าน มีทั้งเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมียจำนวนมากอยู่ภายในดอก ดอกจะมีกลิ่นหอมจัดในตอนเช้าตรู่ พอสายกลิ่นก็จะค่อยๆ ลดความหอมลง และจะหมดกลิ่นหอมลงเมื่อใกล้เวลาเที่ยงวัน

ผลและเมล็ด ผลออกเป็นกลุ่ม มีประมาณ 5-35 ผล ผลมีลักษณะคล้ายลูกปัดคอดเป็นข้อๆ ระหว่างช่วงเมล็ด ผลมีขนาดกว้างประมาณ 5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 2-4 เซนติเมตร ผิวผลเรียบเป็นมัน ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีดำมัน ก้านผลยาวประมาณ 8 มิลลิเมตร ก้านช่อผลยาวประมาณ 2-3.5 เซนติเมตร มีขนขึ้นกระจายตามก้านช่อผลและก้านผล ภายในผลมีเมล็ดประมาณ 2-5 เมล็ด มีรอยคอดระหว่างเมล็ดชัดเจน เมล็ดมีลักษณะเป็นรูปทรงกลมกลมหรือรูปรี ผิวเมล็ดเกลี้ยงสีน้ำตาล มีขนาดกว้างประมาณ 0.4-0.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 0.6-0.8 เซนติเมตร

ฤดูออกดอก : สายหยุดจะออกดอกตลอดปี แต่จะออกดอกมากในช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนสิงหาคม

การขยายพันธุ์ : ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดและการตอนกิ่ง แต่จะนิยมการเพาะเมล็ดมากกว่าการตอนกิ่ง เนื่องจากสายหยุดเป็นพันธุ์ไม้ที่งอกรากยากมาก และกิ่งตอนจะมีเปอร์เซ็นต์การตายสูงกว่าต้นที่ได้จากการเพาะเมล็ด

การปลูก :

สายหยุดเป็นพรรณไม้ที่นิยมปลูกขึ้นร้านหรือทำเป็นซุ้ม เพื่อให้เป็นร่มเงาได้ดี ควรปลูกบริเวณกลางแจ้งที่มีแสงแดดมากพอสมควร วิธีการปลูกโดยการนำต้นกล้าที่ได้จากการเพาะเมล็ดหรือกิ่งที่ได้จากการตอนมาปลูกลงดิน สายหยุดเป็นไม้ที่ดูแลรักษาค่อนข้างยาก เป็นไม้ที่โตช้า และการงอกของรากยาก หลังปลูกประมาณ 3-4 ปี จึงจะให้ดอก

การดูแลรักษา :

แสง สายหยุดเป็นพันธุ์ไม้กลางแจ้ง มีความต้องการแสงแดดมากพอสมควร แต่ก็เจริญงอกงามได้ดีในที่ร่มรำไรด้วยเช่นกัน

ดิน ดินที่ใช้ปลูกสายหยุดควรเป็นดินที่มีความร่วนซุยมาก มีความชุ่มชื้น ไม่มีน้ำไม่ขังแฉะ

น้ำ มีความต้องการน้ำปานกลาง ควรปลูกสายหยุดในบริเวณที่ไม่มีน้ำท่วมขัง การรดน้ำควรรดน้ำให้ชุ่มเพียงวันละ 1 ครั้ง

ปุ๋ย สายหยุดเป็นไม้ที่ไม่ต้องการปุ๋ยเสริมมากนัก แต่ในระยะแรกของการปลูกหรือช่วงที่ต้นยังเล็กอยู่ ควรให้ปุ๋ยไนโตรเจนและปุ๋ยหมักบ้าง แต่เมื่อต้นโตแล้วการให้ปุ๋ยก็ไม่จำเป็นมากนัก

โรคและแมลง ไม่พบโรคและแมลงรบกวนถึงขั้นเสียหาย