แมงลัก (Lemon Basil)

ถ้าพูดถึงแมงลักก็ต้องนึกถึงผักที่มีรสเผ็ดร้อนมีลักษณะคล้ายกับโหระพาที่ไว้แนมกับขนมจีนน้ำยา แต่ไม่เพียงไว้แนมกับขนมจีนน้ำยาเท่านั้น แมงลักยังเป็นเครื่องเทศที่นิยมนำมาใช้ประกอบอาหารได้หลากหลาย เช่น ใส่ในแกงเลียง แกงเห็ด แกงเปรอะ ใบแมงลักยังมีสรรพคุณช่วยไล่แก็สในลำไส้ และลดอาการไอ ที่สำคัญยังมีส่วนช่วยในการเพิ่มน้ำนมมารดาที่เพิ่งคลอดบุตร นอกจากนั้นยังแก้โรคผิวหนัง เลือดออกตามไรฟัน และเป็นยาระบาย ใบแมงลักประกอบด้วย วิตามินบี 2 วิตามินซี แคลเซียม ขาตุเหล็ก และเส้นใยอาหาร ส่วนเมล็ดแมงลักนิยมนำมาแช่น้ำให้พองออก ทำเป็นยาระบายและอาหารเสริมช่วยลดความอ้วนได้

ชื่อสามัญ : Lemon basil, Hoary basil, Hairy basil
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ocimum basilicum L.f. var. citratum Back.
วงศ์ : LAMIACEAE
ชื่ออื่น : มังลัก (ภาคกลาง) กอมก้อขาว (ภาคเหนือ) ผักอีตู่ (เลย)
ถิ่นกำเนิด : แมงลักเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีเอเชีย เช่น อินเดีย, บังคลาเทศ, เนปาล, พม่า, ไทย, ลาว, กัมพูชา, เวียดนาม
ลักษณะทั่วไป : แมงลักเป็นพืชล้มลุกขนาดเล็ก ลำต้นตรง โคนต้นแข็ง สูงประมาณ 40-70 เซนติเมตร แตกกิ่งก้านสาขามาก กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม ทุกส่วนมีกลิ่นหอม ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงตรงข้ามเป็นคู่ๆ มีสีเขียวอ่อน ลักษณะของใบกลมรี ปลายใบแหลม มีขนอ่อนๆ ดอกออกเป็นช่อที่บริเวณปลายกิ่งหรือยอด ช่ออาจเป็นช่อเดี่ยว หรือแตกออกเป็นช่อย่อยๆ ดอกบานจากข้างล่างขึ้นข้างบน กลีบรองดอกคงทนและขยายใหญ่ขึ้นเมื่อเป็นผล กลีบดอกสีขาวแบ่งเป็น 2 ปาก ร่วงง่าย เกสรตัวผู้ยื่นยาวกว่ากลีบดอก ดอกย่อยออกโดยรอบก้านช่อเป็นชั้นๆ แต่ละชั้นมีดอกย่อย 6 ดอก แบ่งเป็น 2 ส่วน ส่วนละ 3 ดอก ดอกตรงกลางจะบานก่อน และช่อดอกย่อยที่อยู่ชั้นล่างสุดของก้านช่อดอกจะบานก่อนเช่นกัน ผลมีขนานเล็ก มีสีน้ำตาลเข้ม ภายในผลมีเมล็ดอยู่ 4 เมล็ด คือเมล็ดแมงลัก รูปรีไข่ สีดำ
การขยายพันธุ์ : แมงลักขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ดหรือโดยการปักชำกิ่ง
การปลูก : แมงลักสามารถขึ้นได้ดีในดินทุกชนิด แต่จะชอบดินที่มีความอุดมสมบูรณ์ดี มีความร่วนซุยและระบายน้ำได้ดี สามารถปลูกได้ในที่มีแดดจัดหรือในที่มีแดดรำไร แมงเป็นพืชที่ทนแล้งได้ แต่ถ้าคอยรดน้ำให้ดินชุ่มชื้นสม่ำเสมอจะแตกยอดได้ดี
สรรพคุณ : ใบแมงลักมีสรรพคุณช่วยไล่แก็สในลำไส้ และลดอาการไอ มีส่วนช่วยในการเพิ่มน้ำนมมารดาที่เพิ่งคลอดบุตร นอกจากนั้นยังแก้โรคผิวหนัง เลือดออกตามไรฟัน และเป็นยาระบาย ใบแมงลักประกอบด้วย วิตามินบี 2 วิตามินซี แคลเซียม ขาตุเหล็ก และเส้นใยอาหาร ส่วนเมล็ดแมงลักนิยมนำมาแช่น้ำให้พองออก เปลือกเมล็ดแมงลักมีสารเมือกซึ่งสามารถพองตัวในน้ำได้ 45 เท่า ทำเป็นยาระบายและอาหารเสริมช่วยลดความอ้วนได้