ว่านไพลดำ

ชื่อวิทยาศาสตร์

Zingiber ottensii Valeton.

วงศ์

ZINGIBERACEAE

ชื่อสามัญ

–

ชื่ออื่นๆ

ไพลสีม่วง (ภาคกลาง), ดากเงาะ (ไทยปัตตานี), จะเงาะ (มลายู-ปัตตานี), ปูเลยดำ (ภาคเหนือ)

ลักษณะทั่วไป

เป็นไม้ล้มลุก ลำต้นเป็นเหง้าใต้ดินภายในมีม่วงเข้มถึงดำ กาบใบสั้นมีสีเขียวเข้ม โคนสีแดงโอบหุ้มกันเป็นลำกลม ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 ซม. ใบรูปรียาว ขนาดกว้าง 4-5 ซม. ยาว 40-60 ซม. ปลายใบเรียวแหลม โคนใบแคบเส้นกลางใบด้านบนเป็นร่อง ด้านล่างนูนเป็นสัน แผ่นใบด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวหม่นมีขนสีขาว ใบขึ้นเรียงสลับไปตามกาบใบคล้ายขนนก ดอกออกเป็นช่อตรงจากหัว ก้านช่อดอกยาวประมาณ 30 ซม. ช่อดอกเป็นรูปไข่ ขนาดประมาณ 6-7 ซม. ดอกเป็นสีเหลืองนวล กระเปราะดอกสีเหลือง มีประและขีดสีม่วงเป็นรูปสามแฉกมนๆ ยาวประมาณ 15 มม. แฉกกลางเว้าตรงปลายเล็กน้อย มีช่อดอกเดียวต่อหนึ่งก้าน

การปลูก

ต้องใช้ดินที่มีสีดำเป็นดินปลูก ถ้าเอาดินสีอื่นๆ มาปลูก ราวๆ 3 วัน พรรณไม้นี้ก็จะตายไปเพราะว่าพรรณไม้นี้จะงอกงามขึ้นจากดินสีดำเท่านั้น นำว่านลงปลูกโดยกลบดินให้หัวโผล่ แต่อย่ากดแน่น รดน้ำพอชุ่ม

การขยายพันธุ์

ขยายพันธุ์โดยการแยกหน่อ

สรรพคุณทางยา

ใช้รักษาโรคกระเพาะอาหารเป็นพิษ ลำไส้เป็นแผล รักษาอาการบวม อาการช้ำทั้งตัว เป็นยาบำรุงกำลัง และเป็นยาอายุวัฒนะ